Bir daha 30 Ekimler yaşanmasın diye: Afetlere dirençli bir İzmir için dört koldan çalışma

İzmir Büyükşehir Belediyesi kenti muhtemel sarsıntılara karşı dirençli hale dönüştürmek için kapsamlı çalışma programına orta vermeden devam ediyor. Kentteki yapı stokunu sarsıntıya güçlü hale getirmek, yerleşime uygunluk haritası çıkartmak ve güzel bir afet idaresi için Zelzele Master Plan çalışmalarına sürat kazandırıldı. Planın bir yıl içinde tamamlanması öngörülüyor.

30 Ekim 2020’de İzmir’de 117 vatandaşın ömrünü yitirmesine neden olan zelzelenin 4. yılında bu acı olayın bir benzerinin daha yaşanmaması için kapsamlı çalışmalar devam ediyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin afetlere karşı dirençliliğini artırmak, tabiatla uyumlu ve inançlı hayat alanları oluşturmak için Sarsıntı Master Planı çalışmalarına sürat kazandırdı.

Yerleşime uygunluk haritaları ortaya çıkartılacak

Deprem Master Planı için altlık oluşturacak yapı envanteri, depremsellik-tsunami araştırması ve mikrobölgeleme etüt çalışmaları tamamlandığında inançlı bir kent için gerekli bilgiler elde edilmiş olacak. Tüm araştırma sonuçları entegre edilerek zelzele tesirinde yapı-zemin etkileşimi en gerçekçi halde tahlil edilecek. Zelzele tehlike haritası ile yerleşime uygunluk haritaları oluşturulacak. Kıyıları etkileyecek tsunami tehlikesi modellenecek.

Kapsayıcı teknikle oluşturuluyor

İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay, geçen eylül ayında “2024 İzmir Zelzele Master Planı Çalıştayı”na da mesken sahipliği yaparak bilimin öncülüğünde İzmir’in muhtemel bir sarsıntıya hazırlanması için tüm paydaşları bir ortaya getirdi.  Zelzeleyle ilgili yol haritasının konuşulduğu çalıştayda, Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Güzelleştirme Daire Başkanlığı tarafından yürütülen tüm çalışmalar masaya yatırıldı. 102 kurum ve kuruluştan 250 uzmanın iştiraki ile yapılan çalıştayda,  1999 yılında tamamlanan İzmir Sarsıntı Master Planı’nı güncellemek için yeni yol haritası oluşturuldu. Master Plan için Bilim Kurulu ve İstişare Konseyi oluşturuluyor. Zelzele Master Planı’nın bir yıl içinde bitirilmesi planlanıyor.

Büyükşehir 100 bin binanın envanterini çıkardı

İzmir’de yaklaşık 906 bin yapı bulunuyor. Bu yapıların yüzde 88’i 1999’daki Zelzele Yönetmeliği öncesi yapılmış ve yapı kontrol hizmeti almamış durumda. Buradan hareketle Türkiye’nin en kapsamlı zelzele araştırma ve risk azaltma projelerini hayata geçiren Büyükşehir Belediyesi, çalışmalarına dört koldan devam ediyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, yapı stoku çalışmaları kapsamında İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ile yaptığı protokol ile Bornova ve Bayraklı’da yaklaşık 100 bin binanın envanterini çıkardı. Bu çalışmayla yapıların zelzele sırasındaki davranışları belirleniyor. Ayrıyeten binaya ait her türlü bilginin yer aldığı kimlik dokümanı oluşturuluyor. Böylelikle o bina hakkındaki ruhsat, mimari proje üzere evraklar ile en yakın toplanma alanı üzere bilgilere süratli ve direkt erişim sağlanabiliyor. Yapı envanteri ile önceliklendirilen yapılarla bölgesel bazlı sonuçlara ulaşılarak yüksek öncelikli kentsel güzelleştirme bölgeleri belirleniyor.

Bahse husus çalışmalar saha, arşiv ve tahlil çalışmalarından oluşuyor. Saha ve arşiv çalışmaları uzman inşaat mühendisleri tarafından yapılıyor; elde edilen datalar ise ODTÜ akademisyenleri tarafından tahlil ediliyor. Saha çalışmalarında sokak taraması ile binalar dışardan bedellendiriliyor ve örneklem seviyesinde beton cazibeli okuması ve röntgen taraması yapılıyor. Akabinde üç boyutlu tahlil çalışmaları yapılıyor. Yapı envanteri çalışmalarına Karşıyaka ilçesi ile devam edilecek. Projenin etaplar halinde kent genelindeki tüm ilçelerde tamamlanması planlanıyor.

En geniş ve kapsamlı zelzele araştırma projesi İzmir’de sürüyor
Depremsellik-Tsunami Araştırması ve Mikrobölgeleme Etüt Çalışmaları kapsamında da kıymetli çalışmalar yürütülüyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi bu çalışmaları ODTÜ, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ile yaptığı protokol ile sürdürüyor. İzmir vilayet merkezini referans alan 100 km. yarıçaplı alanda sürdürülen “İzmir İli Depremsellik Araştırması Projesi” hala ülkemizin en geniş ve kapsamlı sarsıntı araştırma projesi olarak biliniyor.  Yalnızca İzmir değil Aydın ve Manisa vilayetlerinin bir kısmındaki fayları da kapsayan bu araştırma projesi tamamlandığında İzmir’in gelecekte kaç büyüklüğünde sarsıntıyla karşı karşıya kalabileceğine, yapıları tesiri altına alacak zelzele ivmesinin muhtemel büyüklüğüne, sarsıntıların yüzey faylanması yaratma riski taşıyıp taşımadığına, kıyılarda oluşabilecek mümkün tsunami senaryolarına ait somut bilgiler elde edilmiş olacak.

Mikrobölgeleme çalışmaları kentin tamamına yayılıyor
Mikrobölgeleme çalışmaları ile de İzmir’in yer yapısı inceleniyor. 30 Ekim İzmir Depremi’nden en çok etkilenen Bornova baseninin (Bayraklı, Konak, Bornova İlçelerini kapsayan) yer yapısı ve basen tesiri dâhil davranış özelliklerinin araştırılmasına yönelik çalışmalar süratle devam ediyor. Bornova mikrobölgeleme çalışması kapsamında 7 bin 12 hektarlık alanda yaklaşık 1500 adet sondaj kuyusu açıldı. Bornova baseninde, Bornova ilçesine ilişkin yürütülen mikrobölgeleme çalışmalarının 2024 yılı sonuna kadar, Konak ve Bayraklı ilçelerindeki alanlarda yürütülecek çalışmaların ise 2025 yılı sonunda kadar tamamlanması hedefleniyor. Karşıyaka ilçesinde yaklaşık 2 bin hektarlık alanda mikrobölgeleme çalışmalarının yapılması için üretim ihale süreci başlatıldı. Bayraklı, Konak ve öteki ilçelerin mikrobölgeleme şartnameleri hazırlandı. Kurum görüşleri geldikten sonra onların da imal ihaleleri gerçekleştirilecek. 11 merkez ilçe öncelikli olmak üzere tüm ilçelerde mikrobölgeleme çalışmalarının etaplar halinde tamamlanması hedefleniyor.
Bütün çalışmalar tamamlandığında; depremsellik ve tsunami projesi ile mikrobölgeleme ve yapı envanteri araştırma sonuçları entegre edilerek zelzele tesirinde yapı-zemin etkileşiminin en gerçekçi formda tahlil edilmesi öngörülüyor.

Türkiye’de birinci sefer İzmir’de yapılıyor

30 Ekim 2020 sarsıntısının etkilediği Bornova’da tabandan alınan numuneler, Türkiye’de birinci sefer İzmir’de kurulan Egeşehir Laboratuvarı’nda incelendi. Yaklaşık 30 bin deney yapıldı.

Egeşehir Laboratuvarı’nda Türkiye’de birinci ve tek olarak rezonant kolon, bender element deneyleri yapılıyor. Mühendislik olarak ise konsolidasyon, tabanda tek ve üç eksenli basınç dayanımı, kesme kutusu, kayada makaslama deneyi, kayada üç eksenli basınç dayanımı yapılıyor. Yer (fiziksel) deneyleri ise su içeriği, kıvam limitleri, elek ve hidrometre tahlili ile özgül tartıdan oluşuyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı