Dijital çağda rahatsız edilmeme hakkı var!

Ancak, bu durumun bireyler üzerinde olumsuz tesirleri de giderek daha fazla hissediliyor.

Dijital çağın getirdiği “sürekli erişilebilir olma” halinin bireylerin özel hayatlarına, ruhsal durumlarına ve iş-yaşam istikrarlarına olan tesirlerini kıymetlendiren Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Çalışanın mesai sonrası vakitlerde da işle ilgili telefon, email ya da bildiri alması dinlenme hakkını kesintiye uğratabiliyor. Dinlenme vakitlerinde da işe dair bildirilerle, emaillerle ilgilenmesi gerektiğinde, bu bir müddet sonra tükenmişlik sendromuna yol açıyor.” dedi.

Son yıllarda sıkıntılar nedeniyle ‘irtibatı kesme hakkı’ nın çokça tartışılır olduğunu ve birçok ülkenin bu hakkı teslim etmek için düzenlemeler oluşturduğunu kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Sırf telefon numarasını biliyoruz diye istediğimiz bireye istediğimiz saatte ulaşmamız yanlışsız değil.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İrtibat Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay, dijital çağın getirdiği “sürekli erişilebilir olma” halinin bireylerin özel hayatlarına, ruhsal durumlarına ve iş-yaşam istikrarlarına olan tesirlerini kıymetlendirdi.

Tükenmişlik sendromuna yol açıyor!

Doç. Dr. Gül Esra Atalay, taşınabilir teknolojiler ve akıllı telefonların daima irtibata imkân tanıdığını lisana getirerek, “Gerek telefon ederek gerekse email ya da anlık iletileşme uygulamalarıyla vakit ve yer fark etmeksizin ulaşılabilir durumdayız. Ancak bu durum her vakit olumlu sonuçlar doğurmayabiliyor. Bilhassa profesyonel hayatta daima ulaşılabilir olmak bir baskı ögesine dönüşebiliyor. Çalışanın mesai sonrası vakitlerde da işle ilgili telefon, email ya da ileti alması dinlenme hakkını kesintiye uğratabiliyor. Dinlenme vakitlerinde da işe dair bildirilerle, emaillerle ilgilenmesi gerektiğinde, bu bir müddet sonra tükenmişlik sendromuna yol açıyor.   Son yıllarda bu problemler nedeniyle ‘irtibatı kesme hakkı’ çokça tartışılır oldu. Birçok ülke bu hakkı teslim etmek için düzenlemeler oluşturdu.” dedi.

Özel ömrü olumsuz etkiliyor

Cep telefonları ve anlık iletileşme uygulamaları nedeniyle daima ulaşılabilir olma halinin özel ömrü olumsuz etkileyebildiğini de kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Profesyonel yaşam-özel hayat ayrımı silikleşiyor. Özel hayatına ayırdığı vakitlerde daima olarak iş ömrüyle ilgili irtibata maruz kalmak gerilim kaynağı olabiliyor.” sözünde bulundu.

Mesajlara bakmadan günü geçirmek imkânsız mı?

WhatsApp ve gibisi anlık iletileşme uygulamalarının hem profesyonel hayatta hem de özel ömürde çok ağır bir halde kullanıldığını söz eden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Hepimiz birçok farklı kümeye üyeyiz ve bu nedenle daima bir ikazım ve daima bir akış var. Bu ister istemez dikkat dağıtıcı, vakit alıcı ve bazen de rahatsız edici olabiliyor. Bildirimleri kapatarak bir nebze bu rahatsızlıktan kurtulmak mümkün olsa da bu sefer de kaçırma korkusu (FOMO: Fear of missing out) oluşuyor. Bir şeyleri kaçırmaktan duyulan kaygı nedeniyle çok uzun mühletler bu iletileşme uygulamalarına bakmadan günü geçirmek neredeyse imkânsız hale geldi. Bu nedenle kullanıcılar daima olarak bildiri denetim etme baskısı altında hissediyorlar. Gelen iletilere yanıt vermek de yeniden bir öbür baskı ögesi olabiliyor.” formunda konuştu.

Acil durum olmadıkça mesai saatleri aşılmamalı

Dijital dünyada da görgü kuralları olduğunu ve bunlara “netiket” denildiğini kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Her an ulaşılır olmaya imkân tanıyan dijital teknolojiler ve WhatsApp üzere uygulamaları kullanmanın da bir adabı var. Yalnızca telefon numarasını biliyoruz diye istediğimiz şahsa istediğimiz saatte buradan ulaşmamız gerçek değil. Samimi münasebetlerde elbette bu teknolojiler her an irtibat halinde kalmamızı sağlıyor ve bu bir avantaj. Öte yandan iş ya da diğer bir nedenle samimiyetimiz olmayan bireylere bu uygulamaları kullanarak bildiri atacaksak çok acil bir durum olmadıkça mesai saatlerini aşmamak daha şuurlu bir tercih olabilir.” dedi.

Konudan bağımsız paylaşımlar yapılmamalı

İş arkadaşlarına çalışma saatleri dışında ileti göndermemenin daha yanlışsız olduğunu da vurgulayan Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Çalışma saatleri dışında irtibat kurmak gerekiyorsa, kibar bir halde karşı tarafın uygun olup olmadığını sormak gerekiyor. Şayet acil bir durum varsa elbette bu teknolojilerle süratlice karşı tarafa ulaşmak mümkün lakin buradaki aciliyet sahiden her iki tarafın da onaylayacağı bir aciliyet olmalı. İletisi gönderenin sabırsızlığı ya da kişisel işiyle ilgili bir aciliyetten bahsetmiyoruz. Ayrıyeten iş yeri WhatsApp kümelerinde husustan bağımsız paylaşımlar yapmak, kümede birebir diyaloğa girmek, yersiz latifeler yapmak ve uygunsuz iletiler atmak hudut ihlali olarak görülen durumlar. Diye konuştu.

Gönderilen iletiye çabucak yanıt beklenmemeli

Aile üyeleri ile yakınlık derecesine bağlı olarak, uyku yahut dinlenme saatlerini ihlal etmekten kaçınacak biçimde dijital bağlantısı sürdürmek gerektiğine de işaret eden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Herkesin farklı bir günlük ritmi olabilir. Hem iş arkadaşları hem de aile üyeleri ile dijital platformlardan irtibat kurarken gönderilen iletiye çabucak karşılık beklememek gerekiyor. Karşı tarafın işleri olabilir; münasebetiyle sabırlı olmakta yarar var.  Eğer bir bahiste süratli bir dönüş almak gerekiyorsa, bunu nazikçe belirtmek uygun olur.” tabirinde bulundu.

‘Mesai dışı bağlantı politikası’ benimsenebilir

Dijital teknolojilerin kullanımı konusunda toplumların tecrübesi arttıkça kuralların da daha yaygın olarak öğrenilecek ve benimseneceğini söyleyen Doç. Dr. Gül Esra Atalay, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Bunun için dijital irtibata taraf veren davranış kuralları yani netiketi sık sık gündeme getirmek gerekiyor. Kurumlar çalışanlarına yönelik dijital irtibat ile ilgili bilgilendirme çalışmaları yapabilir ve kuruma has dijital bağlantı kuralları belirleyebilir. Hangi platformların hangi durumlar için kullanılacağını ve çalışma saatleri dışında gönderilen iletilere cevap verme mecburiliği olmadığını belirten siyasetler oluşturulabilir. Örneğin, bir ‘mesai dışı irtibat politikası’ benimsenebilir. Bilhassa yönetici konumundakiler çalışma saatleri dışında ileti göndermekten kaçınarak ve sonlara hürmet göstererek çalışanlara örnek olabilir. Bireyler kendi hudutlarını net bir biçimde tabir ederek ve oburlarının sonlarına hürmet göstererek etrafına örnek olabilir. Çalışanlar ve bireyler, iş ve özel hayat istikrarı için belli saatlerde dijital araçlarını sessize alabilir yahut ‘rahatsız etme’ modunu kullanabilir. Bu biçimde sağlıklı bir dijital kültür oluşturmak mümkün olabilir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı