Sorunlu teknoloji kullanımında bu belirtilere dikkat!

Oyunu durduramıyor, sorumluluklarını aksatıyor ve uyku mühletini azaltıyorsa tedbir alınmalı

Hayatımızın ayrılmaz bir kesimi olan akıllı telefon, tablet ve bilgisayarların kullanımında çocukların hakikat biçimde yönlendirilmesi değer taşıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Hale A. Kahyaoğlu Çakmakcı, teknoloji kullanımında ailenin çocuğa örnek olmasının altını çizdi. Çocukta sıkıntılı teknoloji kullanımı olduğu konusunda birtakım işaretlerin olabileceğini belirten Çakmakcı, “Eğer bir sorun varsa çocuk oyuna başladıktan sonra oyunu durduramaz hale gelir ve daha da fazla oynama isteği yaşamaya başlar. Teknoloji kullanımı doyuma ulaşacağı makul bir saatin altına düşmemeye başlar” ihtarında bulundu. Çocuğun oyun oynamak için vakit yaratmak ismine ödevlerini yapmaması, sorumluluklarını aksatması ve uyku müddetini azaltması üzere değişikliklerin kesinlikle dikkate alınması gerekiyor.

İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Hale A. Kahyaoğlu Çakmakcı, çocukların teknoloji kullanımında ailelerin dikkat etmesi gerekenlere ait değerlendirmede bulundu.

Erken devirde gelişim geriliğine yol açıyor

Çocukluğun birinci yıllarında katiyetle ekran kullanımı önermediklerini vurgulayan Çakmakcı, “0-2 yaş kümesi bebeklik periyodu için teknoloji kullanımının rastgele bir biçimini biz uzmanlar önermiyoruz. Çocuğu sakinleştirmek, ebeveynin işlerini halledebilmesi için ona vakit kazandırmak üzere gayelerle çocukların eline verilen telefon ve tabletler fizikî, bilişsel, toplumsal ve duygusal gelişiminde geriliğe yol açabiliyor. Bu devirde yapılacak en hoş şey bakım verenin bebeğiyle kuracağı duygusal bağ, sohbetler, açık havaya çıkartılması ve birlikte oyunlar oynamalarıdır. 1,5 yaşındaki bir çocukla gülme, gıdıklama, temas etme ya da küplerle yapılar inşa etme üzere etkinlikler teknolojiyle geçirilecek vaktin alternatifi olacaktır” dedi. 

Günlük kullanım yaşa nazaran farklılık gösterir

Yaş kümelerine nazaran teknoloji kullanımının farklılık göstereceğini belirten Çakmakcı, günlük kullanımın 3-6 yaş ortasında yarım saat, 6-9 yaş ortasında 45 dakika, 10-15 yaş ortasında 1 saat, lise devrinde ise 2 saatle hudutlu olması gerektiğini söyledi. 

Süre kadar içerik de önemli

Çocuğun telefon, tablet ve bilgisayar karşısında geçirdiği müddet kadar içeriklerin de değerli olduğunu belirten Çakmakcı, “Çocuğun gördüğü, izlediği, model aldığı ve taklit edeceği içerikler değerlidir. Çocuklar gördükleri her şeyi kaydederler ve ilerde benzerini yapma eğiliminde olurlar. Çok süratli öğrenirler ve süratli uygulamaya koyulurlar. Seçeceğiniz oyunlar, izleteceğiniz influencer’lar üzere olmaya çalışacağını unutmamak gerekir” ihtarında bulundu. 

Tavsiye kâfi değil, aileler örnek olmalı

Teknoloji kullanımının sonlandırılmasında ailenin dengeli yaklaşımının kıymetli olduğunu belirten Çakmakcı, “Çocuklara anlayabileceği bir lisanda ziyanları açıklanabilir ancak ailelerin de tavsiye ettiği şeyleri kendilerinin uygulaması ve örnek olması gerekiyor. Çocuk model alan bir varlıktır. ‘Ödevlerin var o yüzden teknoloji kullanamazsın, bitir sonrasında müsaade veririm’ formundaki açıklama maalesef sorun kaynağını ‘ödev’ haline getirmektedir. Verilen ileti içeriğine dikkat ederek uygun açıklama yapılmalıdır” diye konuştu.

Oyunu durduramıyor ve sorumluluklarını aksatıyorsa dikkat!

Çocukta problemli teknoloji kullanımı olduğu konusunda birtakım işaretlerin olabileceğini belirten Çakmakcı, “Eğer bir sorun varsa çocuk oyuna başladıktan sonra oyunu durduramaz hale gelir ve daha da fazla oynama isteği yaşamaya başlar. Kullanımı doyuma ulaşacağı belli bir saatin altına düşmemeye başlar. Çocuk oyun oynamak için vakit yaratabilmek ismine ödevlerini  yapmaz ve bazen o denli ilerler ki oyun oynamak için uyku müddetini azaltma, şahsî bakımı olan yıkanma ve diş fırçalama üzere sorumluluklarını yerine getirmemeye başlar. En sonunda da okula gidemez hale gelebilir” ihtarında bulunarak davranış değişikliklerine dikkat edilmesi gerektiğini söyledi.

Yasak ve engellemeler tahlile yardımcı olmaz

Sorunlu teknoloji kullanımının yasak ve engellemelerle çözülmesinin mümkün olmadığını söyleyen Çakmakcı, “Öncelikle ailenin çocuk için model olduğu unutulmamalı, teknoloji kullanımı konusunda öncelikle ebeveynler kullanım konusunda dikkatli olmalıdır. Çocuğun teknoloji kullanımına yönelik verilen büyük yansılar, önemli cezalar ve yasaklar durumun daha da berbata gitmesine ve öfke reaksiyonlarının artmasına neden olur. İnterneti kesmek ya da tableti elinden almak üzere davranışlar mahrumluk yaratabilir ve büyük arbedeler çıkabilir. Bu türlü durumlarda bir uzmana başvurulmasını öneririz. Her vakit unutmamak gerekir ki çocukların en büyük gereksinimi olan şey, her şartta sevildiklerini hissetmektir. Çocukla durumun ehemmiyetini konuşmak ve kaygılarınızı paylaşmanız, birlikte kararlar almanız, ona da fikirlerini sormanız çok önemlidir” diye konuştu.

Altta yatan nedeni, uzman belirleyebilir

Sorunlu teknoloji kullanımının gerisinde kimi ruhsal sıkıntıların yatabileceğini belirten Çakmakcı, “Ergenlik devrindeki gençlerde görülen bu tip davranışların içe kapanıklık, yalnızlık, aile bağlarında kopukluk, yüz yüze bağlantılar yerine sanal arkadaşlığı tercih etmelerinden mi kaynaklandığı, yoksa zati bu genç bireyin içine kapalı, düşük özgüvenli, toplumsal marifetleri zayıf, depresif ya da yalnız olduğu için teknolojiyi sıkıntılı biçimde kullandığı bir uzmanın değerlendirmesiyle tespit edilecektir” dedi.

Dr. Öğretim Üyesi Hale A. Kahyaoğlu Çakmakcı, daha küçük yaştaki çocukların hudut konulmadan teknoloji kullanmasının da konuşma geriliğinden otistik spektrum özelliklerine kadar birçok gelişimsel sıkıntıya yol açabileceği ikazında bulunarak “Uyarandan eksik olan çocuğun fizikî, ruhsal, nörolojik sorun geliştireceğini iddia edebiliriz” dedi. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı