Tüik: Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2023 yılında 377 milyar 542 milyon TL’ye yükseldi

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki hissesi %1,42 oldu
 

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2022 yılında %1,32 iken, 2023 yılında 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,42 oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı
 

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %65,1 ile en büyük hisseye sahip olurken, bunu %30,0 ile yükseköğretim takip etti. Kâr hedefi olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki hissesi ise %4,9 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde işçi harcamaları %52,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %52,6 ile birinci sırada yer aldı

Ar-Ge harcamalarının 2023 yılında %52,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %33,1’ini, yükseköğretim %12,7’sini, yurt dışı kaynaklar %1,6’sını ve öbür yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,03’ünü finanse etti.

Tam vakit muadili cinsinden 290 bin 850 Ar-Ge işçisi çalıştı

Tam vakit muadili (TZE) cinsinden 2023 yılında toplam 290 bin 850 kişi Ar-Ge işçisi olarak çalıştı. Kesimler prestiji ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge çalışanının 2023 yılında %65,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %31,4’ü yükseköğretimde ve %3,1’i kâr maksadı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet bölümünde yer aldı.

TZE cinsinden bayan Ar-Ge çalışanının oranı %34,1 oldu   

TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının %34,1’ini oluşturdu. Bölümler prestiji ile TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı yükseköğretimde %47,7, kâr maksadı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,8 oldu.
 

Ar-Ge çalışanının %31,0’ı doktora yahut muadili eğitim düzeyine sahip

Ar-Ge işçisi tahsil durumuna nazaran incelendiğinde, Ar-Ge çalışanının %38,3’ünün lisans eğitim seviyesine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %31,0 ile doktora yahut muadili, %21,4 ile yüksek lisans, %4,9 ile meslek yüksekokulu ve %4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge çalışanının eğitim durumuna nazaran dağılımı ise sırasıyla; %47,4 ile lisans, %21,9 ile doktora yahut muadili, %19,8 ile yüksek lisans, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,1 ile lise ve altı eğitim seviyesi halinde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması TR51 (Ankara) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflaması (İBBS) 2. Seviyeye nazaran 2023 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %29,7’sini gerçekleştiren TR51 (Ankara) iken, bunu %28,9 ile TR10 (İstanbul) ve %10,6 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge işçi sayısının %31,7’si TR10 (İstanbul), %19,4’ü TR51 (Ankara) ve %8,1’i TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %53,2’si Ar-Ge merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen 245 milyar 966 milyon TL Ar-Ge harcamasının %53,2’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %88,3’ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan teşebbüsler tarafından yapıldı.

En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki teşebbüsler tarafından yapıldı

İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten teşebbüsler teknoloji seviyelerine nazaran sınıflandırıldığında, 2023 yılında imalat endüstrinde gerçekleştirilen 139 milyar 469 milyon TL Ar-Ge harcamasının %47,5’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan teşebbüsler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %40,0’ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler, %8,5’i orta düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler ve %4,0’ı düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler tarafından yapıldı.  

Grafikteki sayılar, yuvarlamadan ötürü toplam 100’ü vermeyebilir.

İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2023 yılında en fazla araştırmacının 32 bin 778 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 19 bin 865 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla pahanın 30 bin 144 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüslerde olduğu saptandı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı